ما تلاش می کنیم شخص را از خودش خارج کنیم ، یعنی رهائی از دام نگرش های کهنه و رسوب کرد. بهترین راه حل ایجاد فاصله بین شخص و هویت اوست. اینکه چگونه می توان یک شخص افسرده را حداقل لحظه ای از افسردگی اش منفک نمود، نکته مهمی است.
این تجربه کوتاه چشمان بیمار را باز می کند و او را به این واقعیت رهنمون خواهد کرد که یک سطح جدید هیجانی بدون افسردگی نیز وجود دارد. زرکاتومن مورنو
پسیکو درام زاده عصری از تحول اندیشه انسانی است، که روان درمانگری گروهی جایگاه اصیل و راستین خود را باز یافته است. زیرا انسان تنها در گروه ، تحول بهنجار شناختی و عاطفی اش را بدست می آورد و حتی به درجه انسانی اش ارتقا می یابد.
درد و درمان هر دو در گروه نهفته است!
هدف عمده روان درمانگری خارج کردن بیماران از دام اندیشه های انعطاف ناپذیری است که راه تحول و تکامل را مسدود می نمایانند. جامعه ما بخشی از جامعه متحول جهانی است، که اگر از مزایا و مواهب آن بهره های فراوانی برده از انحرافات و بیکاری های ویرانگر این دنیا نیز در امان نمانده است. لذا پسیکو درام راهی است برای روان درمانگری و پیشگیری از بیماری های فردی و اجتماعی . پسیکو درام روشی است که بر اساس آن از میان یک گروه فردی به عنوان پروتاگونیست (مراجع و درمانجوی اصلی را گویند) با تادبیر ویژه ای انتخاب شده و به صحنه وارد می شود. او به کمک کارگردان (درمانگر) به نمایش بخش هایی از دنیای درونی خود در صحنه می پردازد. همه پرده های نمایش فی البداهه هستند و هیچ متنی به عنوان متن نمایش وجود ندارد. زیرا در پسیکودرام پروتاگونیست (مراجع) بازیگر نیست. او دنیای خصوصی خود را اجرا می کند.
پسیکودرام تلفظ فرانسوی و سایکو درام تلفظ انگلیسی این اصطلاح است. بهترین معادل فارسی آن روان نمایشگری می باشد. در ضمن اصطلاحات مربوط به پسیکو درام ریشه های تاتری دارند و نه پیشینه روان شناختی.
اصول سایکودرام :
1?اصل آمادگی (warm up ) :برای اجرای نمایش در صحنه روان نمایش گری آمادگی در دو بعد جسمانی و ذهنی صورت می گیرد. به این ترتیب که کارگردان در ابتدا از ساده ترین اشتغالات ذهنی و آسان ترین مشکلات او آغاز می کند و تدریجا با پیشرفت سازگاری مراجع با صحنه اجرای حوادث دشوارتر را به او پیشنهاد میکند.
2?اصل آفرینندگی و خود انگیختگی : در مواجه انسان با واقعیت جدید، ممکن است یکی از حالت های زیر رخ دهد :
الف: بی پاسخی ب: یک پاسخ متداول و مرسوم ج: یک پاسخ جدید
خود انگیختگی عبارتست از انژری محرک انسان، به سوی صدور پاسخ های مناسب در موقعیت هایی که انسان سابقه ای در تجربه آنها ندارد. بدین سان با افزایش میزان اضطراب سطح خود انگیختگی کاهش می یابد و برعکس. اعضای گروه و کارگردان با ایجاد موقعیت های جدید، شخص اول یا مراجع را به تدریج به سوی خود انگیختگی سوق می دهند علت تقویت این فرایند ها ، افزایش جسارت مراجع در صحنه است. آنان در صحنه حضور می یابند تا خود پاسخی در خور موقعیت بیابند.
3?اصل رویارویی : این اصل از پایه های روان نمایشگری است. رویاروی، توان رو به رو شدن با دیگران ، در لحظه حال بودن و تاحد امکان آگاه و بیدار بودن است. رویارویی عبارتست از تجربه مواجهه با اشخاص مهم و تاثیر گذار زندگی واقعی ، مواجهه با خود افراد صورت می گیرد، ولی در صحنه روان نمایشگری ، این تجربه بین من های یاور و شخص اول یا مراجع رخ می دهد.
4?اصل تله و انتقال : منشاء ریشه شناختی تله ، یونانی است و به معنی دور و تاثیر از دور است. تله بیانگر حس بدون واژه و نیز بندی است که افراد انسانی را گرد هم و با هم نگه می دارد. انتقال بر خلاف تله عبارتست از فعال کردن مجدد روابط پیشین در روابط جاری. مثلا فردی احساس های قلبی به مادرش را به معلم انتقال داده و در نتیجه انتظاری که از مادرش دارد را به معلم انتقال میدهد . انتقال و تله تنها در روابط شخص اول و کارگردان اتفاق نما فتد بلکه ممکن است در ارتباط با اعضای گروه هم رخ دهد. یکی از اهداف سایکو درام افزایش ارتباطات اینجا و اکنون و تقلیل فرافکنی است. در واقع از یک سو هدف درمانگر افزایش تله از طریق مواجه کردن وی با اینجا و اکنون است و از طرف دیگر کاهش انتقال بین شخص اول و کارگردان است.
کتاب پسیکودرام مرحوم طاهر فتحی