از دید جامعه شناسان و صاحبنظران نیز  همکاری مردم  در اداره امور شهری خود فقط به پرداخت عوارض ختم نمی گردد، بلکه مردم در مدیریت‌ها و تصمیم‌گیری‌ها که به طور مستقیم بر زندگی آنها تاثیرمی گذارد ، نیز سهیم می باشند.

علاوه بر این  بدلیل گستردگی  مشکلات و دغدغه های کلانشهری همچون مشهد ، مشارکت  واقعی و معنا دار مردم  در فرآیندهای برنامه ریزی و توسعه آن مورد تایید برنامه ریزان شهری بوده که این مهم بیش از هر چیز  در سطح خرد و محله ای  ضرورت می یابد. لذا با در نظر گرفتن این مطلب می توان اهمیت  حضور شهروندان و مشارکت آنان در قالب شورایی را  بیش از هر چیز به دوشکل مهم و اساسی  بیان داشت :

1) شناسایی بهتر مشکلات بومی

 2):‌ جلب مشارکت شهروندان واستفاده از پتانسیل های مردمی در راستای بهبود شرایط فرهنگی و اجتماعی.

همچنین علاوه بر موارد فوق بازگرداندن هویت پیشین و از دست رفته محله، تقویت نقش کارکردی محله در زندگی شهری ، دسترسی به خدمات شهری در سطح محله ای و جلب مشارکت مردم محله در نیاز سنجی، سیاستگزاری و برنامه ریزی و اجرا از اهداف مدیریت شهری محله محور بوده که در این بین نیز نقش و جایگاه فرهنگی در مدیریت محله محور از اهمیت شایانی برخوردار است. لذا  فرهنگ شهرها و به تبع آن فرهنگ محله ها ابزار قدرتمندی برای کنترل توسعه شهری و محله ای، منبع خاطرات و بازسازی هویت و میراث های شهری و هدایت کننده ساخت و ساز و معماری شهری و محله ای تلقی می شود.

اضافه برآن ، فرهنگ های محله ای می توانند از نزدیک و به طور مسالمت آمیزی مسائل اجتماعی محله مانند جرم، خشونت، آسیب ها و ناهنجاریهای اجتماعی راکاهش داده و رضایت خاطر و امنیت شهروندان را فراهم آورند. از این رو همواره تدوین و اجرای برنامه هایی در قالب محلات مفید و موثر بوده است که  از مهمترین این  برنامه ها که بزرگترین آن برای واگذاری مدیریت برنامه های مربوط به شهروندان به خود ایشان در دومین کلانشهر مذهبی جهان محسوب می شود، تشکیل "شوراهای اجتماعی محلات" می باشد که  با رویکرد محله محور و در راستای افزایش مشارکت مردمی در مدیریت شهری و نیز ترویج فرهنگ و هویت اسلامی در محلات بوجود می آید. لذا می توان  مهمترین اهداف تشکیل این شوراها را به شرح زیر بیان کرد:

ü      تقویت هویت محلات

ü        افزایش ارتباط و اعتماد متقابل بین ساکنین محلات و شهرداری.

ü        ارتقاء فرهنگ شهروندی با افزایش همبستگی مردم در سطح محلات و احساس تعلق مردم به شهر و محله

ü        جلب مشارکت مردم، نهادها و تشکل های غیر دولتی و واگذاری هر چه بیشتر فعالیت های اجرایی به آنان.

ü        بهره برداری از شبکه گسترده ارتباطی با مردم و افزایش مشارکت و نظارت همگانی بر خدمات و مراکز اجتماعی

ü        بهبود زیر ساخت های فعالیت های اجتماعی در سطح محلات

ü        بهره گیری بهینه از امکانات و ظرفیت های موجود در محلات و شهر

امید که با شکل گیری و شروع به کار این شوراها گامی مفید و موثر در جلب مشارکتهای مردمی و توسعه و تقویت برنامه های اجتماعی در محلات برداشته شود.

2- هدف:

مشخص کردن فرآیند شکل گیری و اداره شوراهای اجتماعی محلات به منظور توسعه و تقویت مشارکتهای مردمی در سطح محلات شهر مشهد

3- تعاریف و اصطلاحات :

محله:محدوده مشخصی از مناطق شهری در سطح شهر مشهد بوده که بر مبنای تقسیمات شهرداری تعیین شده است.

مسجد محوری: یکی از مساجد فعال در سطح محله که در اجرای برنامه های فرهنگی و اجتماعی مشترک  با شهرداری منطقه  هماهنگ بوده و همکاری و تعامل مستمر و مطلوبی در این خصوص با شهرداری داشته باشد. انتخاب مسجد مذکور بر عهده معاونت فرهنگی و اجتماعی منطقه می باشد.

 شورای اجتماعی محله : شورایی با عضویت  نه  نفر از افراد حقیقی و حقوقی که بعنوان  نمایندگان اقشار مختلف مردم محله و در راستای افزایش مشارکت مردمی در مدیریت اجتماعی شهر در سطح محلات شکل گرفته و در حیطه قوانین و مقررات به صورت افتخاری  به فعالیت می پردازند. اعضای شورا به شرح زیر تعیین می گردند:

 1- رییس شورا : رییس ناحیه شهرداری که محله در آن واقع شده است.

2- دبیر شورا: کارشناس فرهنگی و اجتماعی ناحیه ای که محله در آن واقع شده است، به عنوان دبیر شورا تعیین می گردد.

 3- امام جماعت مسجد محوری : امام جماعت مسجد محوری محله از سوی رییس شورا  برای  عضویت در شورای اجتماعی محله دعوت می گردد. در صورتیکه امام جماعت مسجد محوری نتواند و یا تمایلی به عضویت در شورا نداشته باشد، امام جماعت یکی از مساجد سطح ناحیه بنا به پیشنهاد دبیر و تایید رییس شورای اجتماعی محله برای  عضویت در شورا دعوت می گردد.

  3- نماینده کلانتری یا نماینده اداره بهداشت :  نماینده ای از سوی کلانتری یا مرکز بهداشت محله ای که شورا در آن تشکیل می شود، برای عضویت در شورا دعوت می شود. در این مورد رییس شورا موظف است نسبت به مکاتبه با یکی از این دو نهاد ، با اولویت کلانتری محله ، به منظور دعوت از نماینده ایشان برای عضویت در شورا  اقدام نماید.

  4- نماینده مدارس : مدیر یکی از مدارس محله است که برای  عضویت در شورا  از وی دعوت به عمل می آید. در این مورد اولویت با مدیر مدرسه ای است که ضمن تمایل به فعالیت در شورا ساکن همان محله نیز باشد.  

 5- نماینده تشکلهای مردمی: مسئول یکی از تشکلهای مردمی محله ( هیئت مذهبی ، کانون فرهنگی ، انجمن خیریه ، بسیج ، تشکل ورزشی ، تشکل اجتماعی یا تشکل علمی) که  به عنوان یک تشکل مردم نهاد در سطح محله فعالیت داشته و به از مراجع قانونی مجوز فعالیت داشته باشد، به عضویت شورا دعوت می گردد.

  6- نماینده فرهیختگان محله : شامل شخصیت شناخته شده ای از اساتید دانشگاه، صاحب نظر در مسائل فرهنگی و اجتماعی ، مخترع و یا چهره شناخته شده ادبی یا هنری در محله می باشد، که به عضویت شورا دعوت می گردد.

 7- نماینده بانوان محله : یکی از بانوان محله که در عرصه های اجتماعی یا مذهبی محله همچون هیئت و یا مسجد محل فعال باشد، به عضویت شورا دعوت می گردد.  در صورت وجود چند نفر با این مشخصات اولویت با شخصی است که تحصیلات بالاتری داشته باشد.

8- نماینده کسبه : یکی از کسبه محله که در عرصه های اجتماعی یا مذهبی محله مثل هیئت و یا مسجد محل فعال باشد، به عضویت شورا دعوت می گردد. در صورت وجود چند کسبه با این مشخصات ، اولویت با شخصی است که سابقه سکونت بیشتری در محله داشته باشد.

 شرایط عمومی صلاحیت اعضای شورای اجتماعی محله به شرح زیر می باشد:

- تابعیت جمهوری اسلامی ایران

- التزام به قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران

-داشتن حداقل 25 سن

- دارا بودن صلاحیت اخلاقی، علمی و فرهنگی

- دارا بودن حداقل مدرک دیپلم

- عدم سابقه کیفری و محرومیت های اجتماعی

- سابقه سکونت حداقل یکسال سکونت در محل برای مسئول تشکل مردم نهاد ، فرهیخته محله ، نماینده کسبه محله و نماینده بانوان محله

- برخورداری از حسن شهرت

- تاهل

2-6) اولین جلسه شورای اجتماعی محله با حضور رییس شورا، دبیر شورا و امام جماعت مسجد محوری محله تشکیل شده و در آن نسبت به انتخاب و دعوت از سایر اعضا برای عضویت در شورا تصمیم گیری می شود. در این مورد دبیر شورا موظف است قبلآ  نسبت به شناسایی  افراد واجد شرایط و ارائه پیشنهاد آن در جلسه اقدام نموده و پس از تصمیم گیری  در جلسه ، پیگیری ، مذاکره و دعوت از اعضای انتخاب شده برای عضویت در شورا را به عمل آورد.

3-6) شورای اجتماعی محله تا تکمیل اعضا مجاز به ارائه و بررسی هیچ دستورکاری  نمی باشد. اعضای شورا نیز پس از انتخاب می بایست ابتدا فرم عضویت ( پیوست شماره 1 آیین نامه) را تکمیل نموده و تعهد کتبی در ذیل فرم مذکور  درخصوص رعایت ضوابط آیین نامه شورای اجتماعی محلات را ارائه نمایند. تصویر فرم مذکور  با پیگیری دبیر شورا برای مدیریت امور اجتماعی و مشارکت های همگانی  ارسال می گردد.

4-6) تایید صلاحیت اعضای شورای اجتماعی محله ( با اولویت موارد مندرج در بند 1-6 آیین نامه ) بر عهده حراست شهرداری منطقه می باشد. در هر مرحله از انجام کار در صورت اعلام عدم صلاحیت هر یک از اعضای شورای اجتماعی محله از سوی حراست منطقه ، عضو مذکور اجازه شرکت در جلسات را نداشته و شورا نسبت به تعیین جانشین وی اقدام می نماید.

5-6)اعضای شورا پس از تشکیل کامل شورا ، از میان خود یک نفر را به عنوان نائب رییس شورا انتخاب می نمایند. مدیریت جلسه در

صورت غیبت رییس شورا با نائب رییس می باشد.

6-6) شورا می تواند به تناسب نیاز های محله ، کمیته های تخصصی با حضور اقشار مختلف مردم و مسوولان سازمان های دولتی و مردم نهاد مانند مهد کودک ها، بهداشت، موسسات خیریه ، تشکلهای اجتماعی  و ... برگزار نماید.

8-6) مصوبات شوراهای اجتماعی محلات پس از بررسی تطبیق آن با سایر ضوابط و قوانین ، لازم الاجرا بوده و هیچ یک از مسئولین امر نمی تواند نسبت به حذف ، افزایش ویا کاهش مطالب آن اقدام نماید، مگر در موارد خاص و با استعلام از ناظر طرح و اعلام در جلسه شورا

9-6)موضوع فعالیت شوراهای اجتماعی محلات صرفا مسائل و موضوعات اجتماعی محله بوده و شوراها حق اعلام نظر و موضع گیری در مسائی سیاسی له یا علیه اشخاص حقیقی یا حقوقی ، گروهها و احزاب مختلف را ندارند.

10-6)حکم کلیه اعضا پس از  انتخاب و تایید ، توسط شهردار منطقه صادر خواهد شد.

 11-6) احکام کلیه اعضای شورای اجتماعی محله به مدت یکسال می باشد.

7- شرح روش :

1-7 ) وظایف شورا :